در اینجا می خواهیم در مورد نام مهرداد و تاریخچه این اسم صحبت کنیم

سکه نقره مهرداد اول

اسم مهرداد یک اسم پارسی ( فارسی ) است که بسیار قدیمی است و در زمان پارتیان ایران برای چنیدن پادشاه نیز انتخاب شده است نام مهر نامی بسیار پر کاربرد است و ماهی از سال نیز بنام مهر در ایران وجود دارد

از دیگر اسم هایی که با مهر شروع می شود می توان به اسامی زیر اشاره کرد

مهرشاد- مهران-مهراب-مهراد-مهرانه-مهرزاد-مهری-مهرسا-رادمهر-مهرناز-شادمهر-مهرنوش-بزرگمهر-مهرتا-زادمهر-مهر دخت-مهرآفرید-مهروش-مهرگان و غیر…

ویکی پدیا فارسی

مهرداد یکی از نام‌های ایرانی برای مردان است. این نام یکی از نام‌های اصیل پارسی است که در زمان اشکانیان برای پادشاهان ایران به کارگرفته می‌شده‌است.

مهرداد برگرفته از پارسی میانه میتردات، به معنی «داده شده توسط مهر است.» مهر به نوبه خود مشتق از اوستایی میترا، الهیات زرتشتی و حالت تعلیق از عهد است. در ایران امروزی، نام مهرداد نیز عطف به ماسبق را به چندین شخصیت‌های تاریخی که در ادبیات غرب به عنوان Mithridates، فرم یونانی شده مهرداد، از نام قدیم ایران به نظر می‌رسد استفاده شود. این نام از دو قسمت مهر به معنای خورشید و داد به معنای آفریننده (آفریننده خورشید) تشکیل شده ونام دوتن از بزرگترین پادشاهان ایران واشکانیان بوده‌است. (تلفظ: mehr dād) دادهٔ مهر، آفریده شدهٔ مهر؛ (در اعلام) اسم سه نفر از پادشاهان اشکانی مهرداد بوده‌است (اشک‌های ۶ ،۹ ،۱۳)؛ مهرداد نام یکی از گماشتگان آستیاگ نیز هست که کوروش را به دست او سپرده بود؛ و نیز نام پسر خسرو پرویز. همچنین در برخی کتب قدیمی به عنوان کلمه پیغمبر هم استفاده شده‌است.

مهرداد سوم

مهرداد سوم . [ م ِ دِ س ِوْ وُ ] (اِخ ) اشک دوازدهم . دوازدهمین پادشاه اشکانی (56–55 ق .م .). اوپدر خود فرهاد سوم را کشت و در سفاکی و بی رحمی افراط کرد تا بر او شوریدند و برادرش ارد را به سلطنت برداشتند. رجوع به تاریخ ایران مشیرالدوله ص 151 شود.

مهرداد چهارم

مهرداد چهارم . [ م ِ دِ چ َ رُ] (اِخ ) پادشاه پارت و ملقب به فیلوپاتورفیلادلفوس . وی ظاهراً از 170 تا 150 ق .م . و در دوره ٔ بین مرگ خسرو و آخر سلطنت بلاش دوم در ایران سلطنت کرد، ولی از حوادث زمان او هیچگونه سند و نوشته ای در دست نیست .

مهرداد پنجم

مهرداد پنجم . [ م ِ دِ پ َ ج ُ ] (اِخ ) پادشاه پارت ، ملقب به ائوئرگتس که ظاهراً از 150 تا 121 ق .م . سلطنت کرد و در زمان سلطنت خویش با رومیان صلح نمود.

مهرداد ششم

مهرداد ششم . [ م ِ دِ ش ِ ش ُ ](اِخ ) پسر مهرداد پنجم و ملقب به اوپاتور و معروف به بزرگ . وی در حدود سال 132 ق .م . متولد شد و از سال 120 تا 63 ق .م . سلطنت کرد. از جوانی و آغاز سلطنت اواطلاع دقیقی در دست نیست . به تدریج بر کاپادوکیه ، پافلاگونیا، بیثونیا و تمام قسمت جنوبی و شرقی دریای سیاه تسلط یافت . مخالفت وی با شاهان بیثونیا مقابله و دشمنانگی وی را با دولت روم باعث شد مهرداد سه بار بارومیان جنگید و این جنگها در تاریخ به نام جنگهای مهردادی معروف است . مهرداد در نخستین جنگ مهردادی که از 88 تا 84 ق .م . طول کشید در ابتدا پیروزیهایی به دست آورد تا اینکه سردار وی در یونان از دست سولا سردار رومی شکست خورد و مهرداد ناچار به صلح شد و غرامت زیادی پرداخت . دومین جنگ مهردادی از 83 تا 81 ق .م . طول کشید. در این جنگ مهرداد سپاهیان رومی را شکست داد و پونتوس را مورد حمله قرار داد. در سومین جنگ (74–64 ق .م .) مهرداد بیثونیا را متصرف شد و پونتوس را از نو فتح کرد (68–67 ق .م .). اما از پومپی سردار رومی در 66 ق .م . شکست خورد و به کریمه گریخت و سرانجام خودکشی کرد. مهرداد ششم یکی از بزرگترین سرداران تاریخ و بزرگترین دشمن روم در تمام قرون و اعصار بوده است . رجوع به تاریخ ایران مشیرالدوله صص 147–149 شود.

لاادیس

لاادیس . [ اُ ] (اِخ ) دختر مهرداد دوم پادشاه پُنت که آنتیوخوس سوم (کبیر) پس از بستن عقد اتحاد با مهرداد وی رابه زنی گرفت . (221 ق . م ) (ایران باستان ج 3 ص 2080)

مثردیطوس

فرهنگ فارسی معین

(مَ رَ) [ معر. ] (اِ.) معجون ضد سمی که تهیه شدن آن را اول دفعه منسوب به مهرداد (میترادات ) پادشاه پنتوس از خاندان پارت می دانند؛ مثرودیطوس .

در ویکی پدیا در مورد مهرداد چنین گفته شده

مهرداد یکم (به پهلوی: Mihrdāt)، اشک پنجم در شمارش جدید، معروف به مهرداد بزرگ^[۱]، شاهنشاه ایران از سال ۱۷۱ پ.م. تا ۱۳۲ پ.م. و معمار اصلی شاهنشاهی اشکانی بود. فتوحات او دولت اشکانی را از یک پادشاهی کوچک به یک شاهنشاهی جهانی و از بزرگترین قدرت‌های زمان خود تبدیل کرد.^[۲] او اولین پادشاه اشکانی است که عنوان پادشاهان هخامنشی، شاهنشاه، را برای خود برگزید.

نام

مهرداد به معنی «داده میترا» است. این نام از نام پارسی باستان Miθradāta می‌آید. شکل پهلوی (پارتی) آن Mihrdāt بود و یونانیان و رومیان آن را Mithridates می‌خواندند.

شکل فارسی باستان میتراودتا است ، در حالی که در فارسی جدید مهرداد (مهرداد) است.

خاندان و به تخت‌نشینی

مهرداد فرزند فریاپت و نوه برادری ارشک یکم بود. او چند برادر داشت که بزرگترین آن‌ها، فرهاد یکم، در سال ۱۷۶ پ.م. به جای پدرشان برتخت شاهی نشسته بود .

طبق سنت باستان ، شاه باید یکی از فرزندان خود را به عنوان جانشین انتخاب می کرد اما با اینکه در خط جانشینی فرزندان فرهاد بر مهرداد اولویت داشتند، او سنت را شکست و برادرش را به دلیل شایستگی‌هایی که از خودش نشان داده بود، به عنوان جانشین خود برگزید.^[۱][۳]

پادشاهی

پس از مرگ فرهاد یکم، مهرداد به جای او برتخت نشست. او در نخستین عملیات نظامی گسترده خود، رو به سوی پادشاهی باکتریا کرد. پادشاهی باکتریا که در جریان جنگ‌های طولانی با سغد و دولت‌های هندی تضعیف شده بود، در دهه ۱۵۰ پ.م به سختی از شاهنشاه اشکانی شکست خورد و مهرداد وارد باکتریا شد و این منطقه را ضمیمه خاک امپراتوری خود کرد.^[۱]

پس از آن، مهرداد رو به سوی سلوکیان برگرداند. در ۱۴۶ پ.م به ماد حمله کرده و همدان را تصرف کرد.^[۴] پس از آن، در سال ۱۴۱ پ.م وارد بابل و بین‌النهرین شد و در آنجا رسماً به عنوان شاهنشاه ایران تاجگذاری کرد.^[۵] سکه‌هایی از این دوران که در شهر سلوکیه ضرب شده‌اند، برجای مانده‌است. پس از آن برای برای دفاع از مرزهای شمالی شاهنشاهی اشکانی به گرگان رفت. در همین زمان بود که سرداران اشکانی به نام او پارس و ایلام را فتح کردند.

 

نقشه حکمرانی مهرداد اول

در حالیکه شهر صددروازه به عنوان اولین پایتخت اشکانی انتخاب شد، مهرداد یکم در سلوکیه، هگمتانه، تیسفون و شهر تازه تأسیس خود مهردادکرت اقامتگاه‌های شاهی نیز بنا کرد، علاوه بر این مهردادکرت محلی بود که در آن مقبره‌ای برای پادشاهان اشکانی ساخته شده بود و از آن نگهداری می‌شد.^[۶] از سوی دیگر هگمتانه به اقامتگاه تابستانی خانواده سلطنتی اشکانی بدل گشت.^[۷] شهر تیسفون نیز تا پیش از به حکومت رسیدن گودرز یکم به عنوان پایتخت انتخاب نشد،^[۸] اما به نقل از بروسیوس به عنوان محلی برای تاجگذاری‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت و شهری نمادین از حکومت اشکانی بود.^[۹]

در سال ۱۴۰ پ.م. سلوکیان دوباره به میان‌رودان حمله کردند و درحالی که مهرداد در شرق مشغول نبرد با سکاها بود^[۱۱]، دیمتریوس دوم سلوکی میان‌رودان را فتح کرد. با این حال سلوکیان به زودی شکست خوردند و در همان سال بیرون رانده شدند. حتی خود دیمیتریوس به دست پارت‌ها افتاد و او را به گرگان نزد مهرداد فرستادند. او به گرمی از شاه سلوکی پذیرایی کرد و حتی دختر خودش رزگونه را به عقد او درآورد.^[۱۲] مهرداد سپس شاه ایلام را به خاطر یاری به سلوکیان مجازات کرد.^[۱۳][۱۱] شاهنشاه اشکانی همچنین اجازه داد وادفراداد دوم، فرترکه پارس، در قلمروش خودمختاری بیش‌تری داشته باشد. مهرداد در سال ۱۳۲ پ.م درگذشت و فرهاد دوم به جایش بر تخت نشست.

سکه‌ها و ایدئولوژی شاهنشاهی

از نخستین سال‌های سده دوم پیش از میلادی، اشکانیان بر ادعای خود به عنوان جانشینشان شاهنشاهان هخامنشی پافشاری بیشتری کردند. آن‌ها مدعی بودند که ارشک، نخستین شاه اشکانی، از نسل اردشیر دوم، شاهنشاه هخامنشی است.^[۱۴] همچنین عناوین سلطنتی هخامنشی در زمان اشکانی احیا شدند که مهم‌ترین آن‌ها عنوان «شاهنشاه» (شاهِ شاهان) بود. مهرداد یکم نخستین فرمانروای اشکانی بود که با این عنوان سکه زد، با این حال تبدیل شدن آن عنوان معمول شاهان اشکانی، تا دوران مهرداد دوم به طول انجامید.^[۱۴][۱۱] همچنین شاهان اولیه اشکانی، بر روی سکه‌هایشان خود را با کلاهِ شهربانی هخامنشی به تصویر کشیده‌اند.^[۱۴]

سنگ‌نگاره مهرداد اشکانی

نخستین سکه‌های مهرداد یکم نیز او را با کلاه شهربانان هخامنشی نشان می‌دهند. با این حال با فزونی یافتن قدرت این شاهنشاه، بر روی سکه‌های جدیدتر او با دیهیم شاهی به تصویر کشیده شده‌است.^[۱۵][۱۶] او همچنین بخشی از سنت‌های هلنی را پذیرفت، اما بر روی سکه‌هایش برخلاف فرمانروایان یونانی و اشکانیان اولیه، خود به شکل یک مرد ریش‌دار نشان داده شده‌است که این خود نشانی از ادعای او مبنی بر جانشینی شاهنشاهان باستانی ایرانی است.^[۱۶]

مهرداد یکم همچنین عنوان Philhellene (دوست یونانیان) را پس از فتح میانرودان بر روی سکه‌های خود حک کرد تا با یونانیانی که به تازگی سرزمین‌های آنان را فتح کرده بود، روابط دوستانه‌ای برقرار کند.^[۱۷] عنوان دیگری که بر روی سکه‌هایش درج کرد، «ارشک» بود که بعدها به «ارشک شاه» تغییر کرد و در نهایت به شکل «شاه بزرگ ارشک» درآمد.^[۱۶] ارشک که نام نخستین شاه اشکانی بود، تا سقوط این دودمان نام رسمی همه شاهنشاهان آن بود.^[۱][۱۸]

«کسی که پدرش خداست» نیز از دیگر لقب‌های مهرداد یکم بود. فرهاد دوم، جانشین او، نیز همین لقب را بر روی سکه‌هایش حک کرد.^[۱۶]

میراث

مهم‌ترین دستاورد مهرداد در طول زندگی‌اش آن بود که پادشاهی اشکانی را از یک فرمانروایی محلی، به یک شاهنشاهی جهانی تبدیل کرد.^[۱۱] او از فتوحاتش در غرب این هدف را دنبال می‌کرد تا با تسلط بر سوریه به مدیترانه برسد و هژمونی ایران را بر آن منطقه برقرار کند. با این حال این هدف تا پایان دوران ساسانی به یک کشمکش جدی میان ایران و روم بود و به هیچ نتیجه قطعی‌ای نرسید.^[۱۱] از آنجایی که مهرداد را به عنوان معمار اصلی شاهنشاهی اشکانی می‌دانند، برخی او را در کنار شاهنشاهانی مانند کوروش بزرگ بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی قرار می‌دهند